Sự ruồng bỏ mang tính xây dựng (Constructive Desertion)

Sự ruồng bỏ với ác ý

Bộ luật Dân sự Hàn Quốc quy định rằng trong trường hợp “một bên vợ hoặc chồng cố ý ruồng bỏ bên kia” thì có thể yêu cầu ly hôn (Điều 840 khoản 2 Bộ luật Dân sự).

Tòa án Tối cao Hàn Quốc đã giải thích “sự ruồng bỏ với ác ý” theo Điều 840 khoản 2 là “trường hợp một bên vợ hoặc chồng, không có lý do chính đáng, từ bỏ nghĩa vụ chung sống, hỗ trợ và hợp tác của vợ chồng, và bỏ rơi bên kia.”

Các trường hợp được công nhận là ruồng bỏ với ác ý
• Chung sống với người khác và duy trì quan hệ ngoại tình
• Bỏ người vợ mắc bệnh tâm thần để xuất gia làm tu sĩ
• Thường xuyên bỏ nhà đi và không chăm sóc con cái

Các trường hợp không được công nhận là ruồng bỏ với ác ý
• Bỏ nhà đi để tránh bạo lực hoặc ngược đãi của vợ/chồng
• Tạm thời sống ly thân do mâu thuẫn gia đình nghiêm trọng
• Sống ly thân với sự đồng ý của bên kia
• Ly thân do hoàn cảnh bất khả kháng như khó khăn kinh tế, điều trị bệnh, hoặc thuyên chuyển công tác

Như vậy, trong luật Hàn Quốc, “sự ruồng bỏ với ác ý” chủ yếu được xem xét trong bối cảnh sống ly thân.

Sự ruồng bỏ mang tính xây dựng (Constructive Desertion)

“Sự ruồng bỏ mang tính xây dựng” là một khái niệm trong hệ thống Thông luật (Common Law), theo đó một người vợ hoặc chồng có những hành vi ngược đãi hoặc trái pháp luật nghiêm trọng đến mức làm cho bên kia không thể tiếp tục chung sống, buộc bên kia phải rời khỏi nhà. Trong trường hợp này, người có hành vi cưỡng bức được coi là người ruồng bỏ (deserter), mặc dù thực tế chính người kia rời khỏi gia đình.

Một ví dụ điển hình là vụ Lang v. Lang do Cơ mật viện Vương quốc Anh (Privy Council) xét xử năm 1955.

Trong vụ này, người chồng đã đưa ra yêu cầu vô lý rằng người vợ phải cắt đứt liên lạc với cha mẹ ruột nếu muốn tiếp tục chung sống. Người vợ từ chối và rời khỏi nhà. Người chồng sau đó cho rằng vợ đã ruồng bỏ mình.

Vấn đề tranh chấp là: liệu việc người vợ rời khỏi nhà có phải là sự ruồng bỏ chồng hay chính người chồng đã ruồng bỏ vợ bằng yêu cầu vô lý đó.

Cơ mật viện Anh đã phán quyết rằng “người chồng đã buộc vợ phải rời khỏi, do đó chính chồng mới là người ruồng bỏ vợ”, và công nhận đây là sự ruồng bỏ mang tính xây dựng (constructive desertion).

Khái niệm này hiện vẫn được công nhận trong các quốc gia và bang thuộc hệ thống thông luật còn duy trì chế độ ly hôn dựa trên lỗi (fault divorce), ví dụ như các bang Georgia, Virginia, New Jersey, Mississippi của Hoa Kỳ.

Vụ án thắng lợi của Văn phòng Luật Yeohae – Công nhận “sự ruồng bỏ với ác ý” dựa trên khái niệm Constructive Desertion

Văn phòng Luật Yeohae đã thành công tại Tòa án Gia đình Incheon (phiên phúc thẩm) khi áp dụng khái niệm “sự ruồng bỏ mang tính xây dựng” để chứng minh “sự ruồng bỏ với ác ý”, từ đó lật ngược bản án sơ thẩm thua kiện và giành chiến thắng toàn bộ ở cấp phúc thẩm.

Trong vụ việc, một người vợ quốc tịch Campuchia được chồng đồng ý cho về thăm cha mẹ đẻ cùng con, và tiếp tục ở lại Campuchia với sự đồng ý của chồng. Trong khi vẫn nhắn tin bày tỏ tình cảm, người chồng lấy lý do khó khăn tài chính để ngừng gửi tiền sinh hoạt. Người vợ không trách móc chồng, mà tự lao động để nuôi con.

Tuy nhiên, người chồng lại nộp đơn ra tòa Hàn Quốc, cho rằng vợ đã rời sang Campuchia, không quay về và không rõ tung tích. Tòa sơ thẩm đã chấp nhận yêu cầu của chồng và tuyên án có lợi cho nguyên đơn.

Văn phòng Luật Yeohae, khi đảm nhận vụ việc ở giai đoạn phúc thẩm, đã lập luận rằng bề ngoài có vẻ như người vợ không trở lại Hàn Quốc, nhưng thực chất chính người chồng đã tạo ra tình huống khiến vợ không thể quay về, thậm chí còn lợi dụng thủ tục tố tụng để đạt mục đích.

Nhận định của Tòa án phúc thẩm

Tòa phúc thẩm tuyên bố: “Nguyên đơn (người chồng) biết rõ nơi cư trú của bị đơn (người vợ), nhưng vẫn cố tình khai báo vợ mất tích để yêu cầu tống đạt công khai và giành được bản án ly hôn. Đồng thời, nguyên đơn đã đơn phương ngừng chu cấp chi phí sinh hoạt và nuôi con.”

Tòa án kết luận: “Chính nguyên đơn, chứ không phải bị đơn, đã ruồng bỏ với ác ý, dẫn đến hôn nhân tan vỡ. Trách nhiệm chính trong việc hôn nhân đổ vỡ thuộc về người chồng.”

Do đó, yêu cầu ly hôn của chồng bị bác bỏ, trong khi yêu cầu phản tố của vợ được chấp nhận, và hai bên chính thức ly hôn.

Ngoài ra, Tòa án giao quyền nuôi con và quyền giám hộ cho người vợ, đồng thời buộc người chồng phải:
• Bồi thường tinh thần: 10.000.000 KRW
• Trả tiền nuôi con trong quá khứ: 15.000.000 KRW
• Trả tiền nuôi con trong tương lai: 800.000 KRW mỗi tháng cho đến khi con thành niên.

Ý nghĩa của phán quyết

Trong một số cuộc hôn nhân quốc tế, có trường hợp một bên nhân lúc vợ/chồng về thăm gia đình tại quê hương mà âm thầm khởi kiện ly hôn, khiến visa của họ hết hạn và không thể quay lại Hàn Quốc.

Bản án này đã đưa ra tiêu chuẩn rõ ràng của Tòa án đối với một hình thức ruồng bỏ mới trong hôn nhân quốc tế, và là một cột mốc quan trọng trong việc bảo vệ quyền lợi của các gia đình đa văn hóa.

Tìm hiểu thêm về ly hôn quốc tế